Erfelijkheidsleer in de praktijk.

Wout van Gils

Ieder nieuw leven ontstaat door een combinatie van een eicel van de vrouw en een zaadcel van de man. Deze eicel en zaadcel noemt men "VOORTPLANTINGSCELLEN".

EICEL             = VAN DE VROUW voortplantingscellen of gameten of genaden.

ZAADCEL       = VAN DE MAN

In sommige boeken vindt men ook "gameten" of "genaden", welke synoniemen zijn voor de voortplantingscellen.In elke voortplantingscel bevinden zich een bepaald aantal draadvormige cellichaampjes (spiralen). Deze cellichaampjes zorgen voor de voortplanting van de erfelijke eigenschappen. Deze sterk gekleurde lichaampjes noemt men "CHROMOSOMEN". Zie fig.1Chromosomen komt van het Griekse woord "CHROMO'S" (beeld – SOMMA (lichaam) wat betekent: - beeld van het lichaam, overdragers van het beeld van het lichaam. De chromosomen komen steeds in paren voor. Bij de mens heeft iedere heeft iedere cel 46 chromosomen. Bij de grasparkiet zijn er dat 26, de kleurkanarie 18, en bij de zebravink tussen 22 en 26.Aangezien de chromosomen steeds in paren voorkomen betekent dit, dat bij de mens er 23 paar chromosomen aanwezig zijn, waaronder er 1 paar chromosomen instaat voor de bepaling van het geslacht. Dit paar noemt men de "GESLACHTSCHOMOSOMEN".

 Bij de mensen en de zoogdieren wordt dit paar als volgt samengesteld:

                                                                 - Voor een vrouwelijk wezen         :  x  x

                                   - Voor een mannelijk wezen        :  x  y

Bij de vogels is dit juist het omgekeerde:       MAN          : x x

                                                                            POP           : x y

De 22 andere paren chromosomen noemt men de "AUTOSOMEN" Vroeger beweerde men dat de cellen van de mens 48 chromosomen telden, maar wetenschappers hebben vastgesteld dat de mens er 46 heeft (23 paren). Op hun beurt bevinden er zich op deze chromosomen de GENEN (Fig.2). Ieder gen is een eigenschap of gedeeltelijk beeld van het wezen.De chromosomen zijn dus de dragers van de genen. Als nu de zaadcel en de eicel zich verenigd hebben tot een nieuwe bevruchte eicel, noemt men deze zogenaamde bevruchte eicel, de "kiemcel".Maar vooraleer de zaadcel en de eicel zich verenigen wordt het aantal chromosomen in ieder van deze cellen vooraf gereduceerd en tot 50% (de helft) teruggebracht. Wat betekent dat de kiemcel opnieuw het volledige aantal chromosomen bezit, bijvoorbeeld:

            Bij de mensen  :            zaadcel  :  46 chromosomen, - na reductie 23

                                                eicel      :  46 chromosomen, - na reductie 23

                                                                                    samen           46 chromosomen.

De kiemcel is ook de allereerste cel van ieder nieuw lichaam, hetzij bij de mens, dier of plant.Ze worden dan ook wel eens de eerste lichaamscel genoemd. Deze kiemcel (eerste lichaamscel) gaat zich op een bepaald ogenblik splitsen in twee lichaamscellen. Voordat deze splitsing gebeurde deed zich echter ook een splitsing voor van alle aanwezige chromosomen in de kiemcel (fig. 3 + 4).In iedere nieuwe lichaamscel is hetzelfde aantal chromosomen aanwezig als in de eerste lichaamscel (KIEMCEL). De 2 nieuw gevormde lichaamscellen gaan zich nadien ook splitsen zoals de voorgaande en gaan 4 lichaamscellen vormen. Deze 4 gaan zich eveneens splitsen en vormen er 8, enz. Deze almaar door ontdubbelen van de lichaamscellen betekent de groei van het levend wezen. Wanneer alle lichaamsdelen volledig gevormd zijn, gaan deze cellen zich groeperen onder verschillende aspecten, die dan de schors, het loof, het hout, de vruchten, enz bij onze planten.Bij mens en dier groeperen de cellen zich ook onder andere verschillende aspecten en vormen, zoals de huid, het haar, de spieren, het bloed, de beenderen enz. 

Opmerkingen.

Zoals mijn uiteenzetting al aangeeft in Vogelvlucht, wil ik bij dit hoofdstuk toch nog iets aanhalen, wat de ervaren kweker natuurlijk allang was opgevallen. Ik wil deze punten toch nog even ophalen. Ook later in deze uiteenzetting, bij het hoofdstuk begrippen, komen ze nogmaals naar voren, maar hier zullen ze zeer zeker even moeten vermeld worden.

A)    HOMOZYGOOT               = FOKZUIVER

B)     HETEROZYGOOT           = FOK ONZUIVER

C)    LETHAALFACTOR           = DODELIJK (bv. 100% intensief x     100% intensief)

D)    DOMINANT                      = OVERHEERSEND

E)     RECESSIEF                     = TERUGTREDEND

F)     INTERMEDIAIR              = MIDDEN HOUDEND

G)    FACTOR                          = EIGENSCHAPPEN DIE WE TERUGVINDEN (gen)

H)    CROSSING OVER          = SCHEURING en OVER KRUISEN van CHROMOSOMEN

I)       GESLACHTSGEBONDEN VERERVING.

J)       NIET GESLACHTSGEBONDEN VERERVING.

K)    Een pop kan nooit verervend of split zijn, of voor een eigenschap die gebonden is aan het geslacht. De man kan dit echter wel zijn.

Dit zijn enkele begrippen die de ervaren kweker meer zal tegenkomen en gebruiken, maar toch ook zeer voornaam zijn voor de gewone liefhebber, die beslist al deze begrippen eens moet opzoeken en bestuderen. Er zijn hiervoor een groot aantal boeken te verkrijgen. Ik ga er hier dus niet verder op in omdat zoals al in het begin vermeld heb, het geheel eenvoudig en begrijpelijk te willen houden. Ik denk dat het na het enkele malen doorlezen van dit artikel het je allemaal wel meer duidelijkheid heft bijgebracht .Dan is mijn doel ook bereikt het gaat je goed met je vogels