Nieuw bij de kleurkanaries: de Kobalt-faktor ??"Nog nooit van gehoord" zal u zeker zeggen bij het lezen van dit opschrift en dit volledig terecht, daar het begrip "Kobalt" tot op heden nog nooit werd gebruikt in samenhang met kleurkanaries. Het handelt zich hier om een fenomeen dat kweker Fr. Heller het laatste jaar in een artikel " Kanaries kweken -toegevoegde mutaties" (Vogelvrienden, deel 2) voor de eerste maal beschreven en als "super oxydatie in het gevederte" gekenmerkt heeft.Terugblik

Ik kan het me nog goed herinneren dat op het DKB-wereldkampioenschap 1995 in Ulm een stam kleurkanaries Roodzwart-schimmel stond van kweker H. Jammers uit de Kempen, die door een afwijkend uitzicht de attentie trok van een prijskeurder. Het bijzondere aan deze vogels was een ongewone stompe basiskleur,

Vooruit gebracht door een duidelijk uitmuntende vlekken pigmentering die zich uitstrekte tot aan het cloaca bereik, zoals een grauwe schimmelboord, die zich gelijkmatig over de gehele hoek verdeeld. De vogels kregen door de bot slecht 26 punten en belandden hiermee verslagen in de achterste rangen van het klassement. Van de kweker hebben wij enkel vernomen dat al zijn zwartvogels dezelfde kweek en voedingswaarden genoten hebben en dat hij het afwijkende uitzicht bij sommige van zijn vogels niet verklaren kan.

College-kweker K.- W. Weber uit Oggersheim, die zelf reeds sinds vele jaren met succes zwartrode kanaries kweekt en een voorliefde heeft voor die nieuwe, zeldzame kleurslag, kreeg een mannetje uit deze collectie, om dmv kweekresultaten te onderzoeken of het zich hier om een mutatie handelt of dat het een resultaat is van toegediende voedingsstoffen. Daar het mannetje na de rui niet van uitzicht veranderde sprak hij allereerst over een nieuw mutatie. ' Helaas kon in het daaropvolgende jaar niet verder gegaan worden met de geplande testkweek daar het mannetje 1 gestorven is; uit de kweek van 4 (uiterlijk onopvallende) halfzusters ?onder elkaar kwamen slechts enkele lagere klasse gekleurde vogels. In 1997 lag er voor het eerst een "supergeoxideert" Jong In het nest. In 1998 lukte het dan om uit het voorhanden kweekmateriaal tegelijkertijd meerdere van deze afwijkende, donkere zwartvogels op stok te brengen van beide geslachten, waarmee vaststond dat het zich hier om een mutatie handelde met een vrij / recessieve erfelijkheid.

Op het DKB-wereldkampioenschap in januari 2001, wederom in Ulm, heeft kweker Weber de beste vogels van zijn nakweek aan het brede publiek voorgesteld in de klasse "nieuwe kweek/mutaties". Op dit ogenblik is kweker Weber erin geslaagd deze eigenschap over te dragen aan zwartgeel, zwart-witte en ook roodbruine kleurkanaries. Los hiervan kwamen er het afgelopen jaar in een agaatstam van een verenigingscollega van de AZ-plaatselijke vereniging Heppenheim enkele roodagaatvogels voor met eveneens een extreem dichte en donkere vlekken pigmentering tot aan de cloaca, wat voor agaatvogels volkomen vreemd is .Volgens de mij hiervoor liggende informatie is deze verervings factor ook hier vrij /ressestent: Of het hier om dezelfde eigenschap handelt als bij de roodzwarte vogels kan enkel door een proefkweek met beide soorten vastgesteld worden. De kwekers staan reeds met elkander in contact. Vermoedelijk zijn zulke afwijkende gepigmenteerde vogels reeds eerder en in andere kleursoorten opgetreden zonder dat men deze als eigenstandige mutatie erkend heeft.

Kenmerken van de mutatie/mogelijkheden

 Onderstaand enkel de uiterlijk zichtbare kenmerken die deel uitmaken van de "Kobalt-factor":

1. Waar te nemen is een aanzienlijke toename van de eumelanine opslag in het gevederte, die de vogel krachtiger gepigmenteert laat uitschijnen zonder dat er een verandering van de melanie toon of -zoals bij Onyx- een in een ander door loping van de tekening -en vlakken melanine plaatsvindt. De jonge vogels onderscheiden zich op grond van een hoger zwartaandeel van hun klassiek zwarte nestzusters, en dit reeds bij het uitvliegen. Misschien is het mogelijk in het kort door microscopische onderzoeken een exact uitsluitsel te bekomen in welke veder regio de verhoogde concentratie van het eumelanine zich lokaliseert en hoe het eumelanine-aandeel zich in vergelijk met de klassieke vogels procentueel verhoogt.

2. Naast de melanine maximering valt ook de gelijkmatigheid van de pigmentering over het gehele gevederte tot in de kleinste vederuiteinde op. Ook dit is een duidelijk onderscheid voor de Onyx kanaries, bij dewelke het bijzondere kenmerk juist de afname van de eumelanine dichtheid naar het

achterste gedeelte van het lichaam toe is. Reeds na enkele levensdagen laat zich bij de jongen reeds de mutatie kenmerken aan de vergelijkbare donkere vederpennen van de onderbuik.

3. Samen met de verhoogde melanine opstapeling in de verderen ondergaat ook de vetkleur een verandering, doordat ze in vergelijking met de klassieke vogels aan lichtheid! zuiverheid verliest. Men kan zeggen, ze wordt op dat ogenblik van de melanine kleur doortoont.

4. Bij de schimmelvogels verandert de kleur van de schimmel van wit naar grijsgrauw. Bij een Schimmelvogels verandert de kleur van de schimmel van wit naar grijsgrauw. Daardoor treedt bij hen de "kobalt" eigenschap zeer duidelijk op de voorgrond.

5. Tijdens de rui van de "Kobalt" vogels hebben ze een ongewoon ruig verenkleed, hetgeen vermoedelijk met het verhoogde melanine gehalte in het verenkleed samenhangt. Merkwaardig genoeg voelt het verenkleed na de rui zacht en zijdeachtig aan. De kwaliteit van het verenkleed is over het algemeen duidelijk beter dan bij de klassieke Zwartvogels. Omdat de mutatie vrij/recessief vererft, laat ze zich met alle reeds bekende melanine varianten combineren. De "kobalt-factor" heeft alleen bij de Zwartvogels een duidelijke betekenis, waarbij een maximum aan zwarte melanine op de buitenkant van het gehele verenkleed aanwezig is. Wij weten allemaal, dat de oppervlakte pigmentering van onze Zwartvogels maar al te vaak bij de achterste flanken en onderste buikgedeelte sterk afneemt en het gebied om de cloaca in het algemeen lichter van kleur is. Hier zou dus een lichtere plek gesloten kunnen worden.

Hetzelfde geldt ook voor de Onyx-kanaries, bij wie de lichtere plekken in het gebied van de flanken en de buik momenteel nog duidelijk ontwikkeld zijn. Bovendien zou het mogelijk moeten zijn om de witte onderbuik van onze Zwart-mozaïeken door het in kruisen van de "kobalt-factor" donkerder te krijgen, hetgeen uit het oogpunt van de optiek zeker een winst zou zijn, omdat de vogel hierdoor in zijn geheel donkerder zou lijken. Verder valt er te denken aan het optimaliseren van het oppervlakte melanine bij de Zwart-mozaïeken met de bruin verdringings factor, die zoals bekend, veroorzaakt wordt door het wegvallen van het phaenomelanine aan de verenrand, een lichte verenzoom vertoont, die aan de vlakke zijde lichter toont dan de klassieke Zwartvogel met een volle melaninedichtheid.

Naamgeving en toekomstperspectief :

De naamgeving van de mutatie is nog niet bepaald. F. Heiier spreekt treffend van "super oxydatie van het verenkleed", vergelijkbaar met de "super oxydatie van de hoorndelen", die wij reeds langer kennen. De echtgenote van Ziegfried Weber had het gevoel, bij het zien van de grijs grauwe onderbuik van de gemuteerde vogel, herinnerd te worden aan het metaal kobalt en riep spontaan de benaming "Kobalt -kanarie".

"Kobalt"is zeker het meest pakkende en makkelijkst te hanteren begrip, hetgeen men derhalve de voorkeur zou geven. Misschien vindt men in de toekomst een nog betere benaming, die het geschilderde fenomeen nog treffender omschrijft. Wie ideeën heeft, dient niet te schromen deze ter discussie te brengen! Het is afwachten, of de "kobalt" -eigenschap zich zelfstandig als melanine variant kan handhaven of dat hem echter -zoals de bruin verdringingsfactor slechts de rol van een aanvullings / veredelingsfactor overblijft

Vertaald uit AZN Verslag Nr 8 .2001 Duitsland : ( vereinigung fur artenschuts vogelhaltung und vogelzucht. ( W.v.Gils )